Wat heeft vechten en vluchten te maken met long covid herstel

Langzaam kruip ik weer onder mijn steen vandaan. Het heeft ruim een week geduurd voordat ik weer uit de overlevingsstand kwam. Wat is er in hemelsnaam gebeurd Margreet? Dat ga ik je vertellen. Afgelopen week had ik mijn eerste EMDR sessie. En dat was behoorlijk pittig.

Ik heb zeker een week als zombie door het huis gelopen. Geluid en licht kon ik slecht verdragen, mijn lichaam was totaal verkrampt en mijn darmen waren van slag. Tel daarbij extreme vermoeidheid, hoofdpijn en zweetaanvallen bij op. Ik denk dat je een aardig beeld hebt. Alhoewel ik voor long covid nooit had ervaren wat echte overprikkeling is. Tijdens mijn burn-outs was het me allemaal wel snel te veel, maar zo extreem als ik het nu ervaar heb ik niet eerder meegemaakt.

Mijn mannen slopen op hun tenen door het huis en zelfs als er een speld viel zat ik tegen het plafond. Alleen daar word je al doodmoe van. Ik herkende dit van het begin van long covid. Toen was ik ook zo prikkelbaar en kon ik op sommige dagen geen boe of bah meer zeggen. Degene die mij kent weet dat dit heel zeldzaam is.

Overlevingsmodus geactiveerd. Wordt het vechten of vluchten?

Mijn overlevingsmodus werd weer geactiveerd. Inmiddels is bekend dat het vecht- en vluchtsysteem bij longcovid patiënten ontregeld is. Met een moeilijk woord is het parasympatisch zenuwstelsel van slag. Je mag dit woord weer vergeten, maar voor de volledigheid wil ik het graag benoemd hebben ;-). Je kunt het zo zien. Ons zenuwstelsel kent een gas- en rempedaal. Bij ‘gezonde’ mensen is deze in balans.

Bij long covidpatiënten is er sprake van een disbalans in het autonome zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel bestaat uit een sympathisch en parasympatisch deel. Ja, ik gooi er nog een paar termen tegenaan. De eerste is het gaspedaal van ons lichaam, de tweede de rem.

Het gaspedaal ingedrukt houden kost veel energie. Dit sympathische deel zorgt ervoor dat we in actie komen bij gevaar zodat we kunnen vluchten of vechten. Je hartslag, bloeddruk en ademsnelheid stijgen.

Niet werkende remmen en een ingedrukt gaspedaal

Tegenover het gaspedaal staat normaliter het rempedaal. Oftewel het parasympatische deel. Welke ook wel de accu oplader genoemd wordt. Het zorgt voor herstel van het lichaam. En door rust en lichamelijke ontspanning laad je weer op. Je hartslag en bloeddruk dalen waardoor je spieren en organen weer voldoende bloed en zuurstof krijgen.

In het geval van long covid werkt het rempedaal niet optimaal. Normaal gesproken zijn het rempedaal en het gaspedaal goed op elkaar afgestemd. Iedere actie die je doet en elke prikkel die je krijgt, zorgt voor een actie van het gaspedaal. Dit kan een fysieke actie zijn (zoals wandelen, fietsen, de trap oplopen) of een mentale actie (een boek lezen, beeldscherm werk, muziek luisteren, emoties, gedachten).

Het gaspedaal reageert ook op spanning of stress. Alle prikkels komen heel snel binnen. Doordat het rempedaal niet optimaal werkt kunnen de prikkels niet verwerkt worden en staat het lichaam constant in de gevaar stand. Zoals bij mij na de EMDR sessie. Ik mag wel weer naar de garage, want dat rempedaal werkt weer niet.

Danger zone

Het lichaam is constant op haar hoede en heeft het idee dat er gevaar dreigt. Dat is in werkelijkheid niet zo. Maar maak dat je lichaam maar wijs. Daardoor ontstaan hartkloppingen en extreme vermoeidheid. Als je constant in opperste paraatheid staat is dat natuurlijk doodvermoeiend. Het lichaam staat continu aan en de uitknop is stuk.

Het is fijn om te weten wat er aan de hand is. Maar wat doe je eraan, dat is misschien wel de grootste vraag.

Hoe breng ik mijn vecht- en vluchtmodus weer in balans?

Wat voor mij werkt is zoveel mogelijk rust nemen met zo min mogelijk prikkels. Even naar buiten, al is het maar om je benen te strekken. Ik weet dat bewegen helpt tegen prikkelverwerking, maar als je lichaam zo uitgeput is heb je eerder kans dat je door je benen zakt. Maar kleine stukjes lopen kan. Je kunt ook prikkels verwerken door te kauwen op bijvoorbeeld kauwgom of te tekenen/ kleuren.

Het belangrijkste is geef je eraan over. Geef jezelf toestemming om het er te laten zijn. Ook de tranen en de onmacht. Want die heb ik zeker gevoeld afgelopen week. Het blijft een spagaat, je weet niet waar je goed aan doet. Die onrust mag er ook zijn. Uiteindelijk hoop ik dat het allemaal waard is. Daar heb ik alle vertrouwen in. Het helpt me in ieder geval op weg naar het nog beter leren kennen van mezelf.

Een vleugje positiviteit

Wat heel positief is aan deze stap terug is dat ik zie welke stapjes ik al heb gezet. Ik heb echt al stapjes vooruit gemaakt. Daarbij gaf de psycholoog aan dat mijn reactie tijdens de sessie een positief punt was. Het zou een teken zijn dat het werkt. Ik ga er weer voor. Mijn tweede sessie staat voor de deur. Duim je met me mee?